Tarihçi-yazar Sinan Meydan Çanakkale Zaferi’nin 101. Yılında zaferin bilinmeyenlerini farklı bir açıdan Abbas Güçlü İle Genç Bakış’ta anlattı. Mustafa Kemal Atatürk, Çanakkale Savaşı’nın neresindeydi? Çanakkale’de aydın bir nesil nasıl yok oldu? Çanakkale kimin savaşıydı? Osmanlı’ya ne kazandırdı, ne kaybettirdi? Sinan Meydan tüm bu sorulara cevap verdi..
İşte programdan satır başları:
Çanakkale Savaşı’nın Bilinmeyenleri
-Deniz kuvvetleri 1. Ordu Amiral Anton Suşon’a , Kara Kuvvetlerinde ise, ordunun en tepesinde 5. Ordu kurulmuş. Liman Von Sanders Paşa en tepesine getirilmiş. Emir verme yetkisi ona bırakılmış.
-İmparatorluk 2. Abdülhamit döneminden beri Alman etkisi altındadır. Ordu Alman ekolüne göre düzenlenmiştir.
Atatürk Çanakkale Savaşı'nın Neresindeydi?
-Atatürk savaş başladığı zaman Sofya’da Ateşemiliterdi. Enver Paşa’dan cephede görev ister. Çanakkale'ye gider.
-2 Şubat' tan beri Çanakkale savaşlarının içinde.18 Mart’ı dürbünü ile sonuna kadar takip etmiş.
-Mustafa Kemal’i çekip aldığınızda Çanakkale Savaşı'nı bir günde kaybedebilirdik.
-1913 tarihinde Mustafa Kemal Paşa Edirne’yi kurtarır. Bolayır’da bulunduğu süreçte bölgeyi gezer ve notlar alır. Truva’yı gezmiş. Bölgeye hakimmiş.25 Şubat’ta Çanakkale’de savunma sırasında bu notlarından faydalanmış.
-24 Mart'ta Enver Paşa, 5. Ordu'nun başına Liman Von Sander Paşa’yı getiriyor. Mustafa Kemal’in daha önceden yapmış olduğu planları değiştirir, Mustafa Kemal Paşa’yı yedeğe alır.
-3 Kasım 1914 itibari ile İngiliz, Fransız donanmaları Seddülbahir ağzına gelmişlerdir. 19 Şubat ve 25 Şubat'ta bir girişimde bulunurlar ama olmaz.Mustafa Kemal Maydos bölgesindedir. Düşman sahile çıktığında ilk karşılayacak kişidir. 4 Mart’ta bir çıkartmasında 26. Alay düşman kuvvetlerini denize döker. Ve Mustafa Kemal Seddülbahir’e gelir.
Mustafa Kemal'in Tarihin Akışını Değiştiren Savaş Stratejisi
- 25 Nisan Çıkarmasında Mustafa Kemal Kabatepe ve Arıburnu civarında top sesleri duyulduğunu Halil Sami bey ve Esat Paşaya söyler. Esat Paşa “Von Sanders’e sorayım” der. Ararlar, karargahta yoktur. 5. ve 7. Tümenle Saros'a gitmiştir.Mustafa Kemal “Saros’a çıkmayacaklarını biliyorduk” demiş. Düşman tepeleri ele geçirmek üzere. Esat Paşa’dan emir yok, Ordu komutanı yok. Sabah 04:30’da Arıburnu’na Anzaklar çıkartma yaptığı zaman inisiyatif kullanarak taarruz emri veriyor. Conkbayır'da 27. Alayın geri çekildiğini görüyor.Silahlarında kurşun yok.O zaman süngünüzü kullanın diyor. “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” der. 57. Alayı oraya getirmemiş olsa Çanakkale 25 Nisan’da kaybedilmişti.57. Alay komutanına kadar şehit vermiş bir alay.
- Mustafa Kemal 1 Haziran 1915 yılında Albay oldu. Madalyalar ve Nişanlar aldı.9 Ağustos itibari ile Anafartalar Grup komutanı olur. 3 kolordu emrine verilir. 10 tümeni idare eder. 100 bin civarında asker. Neredeyse ordunun yüzde ellisi.
-Cephede kitap ister. “ Burada kan görmekten karakterim sertleşiyor. Bu ruh haline alışmamak için bana aşk romanları gönderin ” der. İslam tarihi ve tarih üzerine okuyor.Başarısı aralıksız okumada gizli.
Almanya’nın 1. Dünya Savaşında Amacı Çanakkale'de İngiliz'leri oyalamaktı
-Çanakkale geçildiği zaman Anadolu risk altında. Alman'ların böyle bir endişesi yok.İngiltere ve Fransa ile savaş halindedir. Rusya ile açılmış bir cephesi vardır. Alman komutanların hedefi Çanakkale’de mümkün olduğu kadar uzun süre İngiliz, Fransız kuvvetlerini oyalamaktır.
Çanakkale zaferi ne kazandırdı, ne kaybettirdi?
-Çanakkale’de çocuklar ve aydınlar öldü, bir nesli kaybettik. Seyit Onbaşı, Mehmet Çavuş, Yahya Çavuş, 27. Alay, Şefik bey kahramanlığı var. Nusret Mayın gemisinin, 13 yaşındaki bombacımızın kahramanlığı var. Sorgulanması lazım. Sorguladıkları tek şey Mustafa Kemal Çanakkale’de var mıydı, yok muydu?
-Rütbeleri altüst eden bir savaştır.
-Çanakkale, 1.Dünya savaşının bütün cephelerine bedel bir cephe.
-Çanakkale hem Avustralyalıları hem de bizi uluslaştırdı. Cumhuriyet bu harcın üstüne kuruldu.
-Tarihin akışını değiştirdi.
-Kurtuluş savaşının psikolojisi ve alt yapısı Çanakkale’de gizli.
- Aklın zaferidir.
-Çanakkale’de bir komuta kademesi yetişti. Kurtuluş Savaşı, Büyük Taarruz, Sakarya’nın komutanlarının %80’i Çanakkale’den.
- Çanakkale’den bir sene sonra Kut’ül Amera 'da Nisan 1916'da Enver Paşa’nın amcası Halil paşa İngilizlere karşı önemli bir zafer kazandı. İngilizler rezil oldu. Bu iki zafer kazanılmasa 1. Dünya savaşı erken bitecekti.
-Savaş başladığında 6 tümenimiz, 89 bin askerimiz var. Sonra 22 tümene çıkmış.8,5 ay savaş boyunca her gün 2000 yeni asker sevk etmişiz.
-Cephede ölenlerin sayısı 50 küsur bin. 76 bin civarında doğrudan savaş nedeni ile şehidimiz var. Ama toplam kayba baktığınız zaman 250 bin civarında. Karşı tarafta 250 bin civarında.
Çanakkale’de Yeşil Sarıklı ve Beyaz Gömlekliler
-Çanakkale’de “halifenin gücünün” olmadığı ortaya çıktı.İslamcılığı bitiren bir savaş.
-1. Dünya savaşında 5. Mehmet Reşat Cihadı- Ekber ilan edince bütün dünya müslümanlarından kimse gelmedi.Arap coğrafyasında Arap isyancı aşiretler Osmanlının sonunu hazırladılar.
- Atatürk mektuplarında da askerlerin öldüklerinde cennete gideceklerini düşünüldüklerini, bu inancın da savaşı kazandırdığını yazmıştır.
-Çanakkale’de yeşil sarıklı ve beyaz gömlekliler, bulutlar zaferi kazandırdı diye hurafeler var. Mustafa Kemal’in, Mehmetçiğin, başarısı yoktur” deniliyor. Bu dinimize de bir saygısızlıktır.
-Atatürk’ü peygamberimizin en çok etkileyen yönü liderliği ve komutanlığı. Savaşlarını biliyor ve haritaların krokilerini çiziyor. Geliştirdiği stratejilerini inceliyor.
Enver Paşa ve Atatürk
Savaşın sonlarına Enver Paşa bölgeye geldiğinde Mustafa Kemal’in yanına uğramaz.Mustafa Kemal bunu gerekçe olarak gösterip istifa eder. Liman Paşa araya girer, Enver Paşa bir özür mektubu gönderir. Ve kendisini Çanakkale’ye gelerek ziyaret eder.
Mustafa Kemal Çanakkale’den, 3 Mayıs 1915’te Arıburnu’ndan Enver Paşa’ya rapor yazar, Mareşal Von Sanders’ın Ordu'yu , bölgeyi tanımadığını, Almanların fikri gücüne de itimat buyurmamasını ister. Bunları sorgulamak zorundayız. Çanakkale’nin zerzevat tarihçiliğini bırakmalıyız.
-Enver Paşa normalde Mustafa Kemal adının çok öne çıkmasını istemiyor. Öbür taraftan da oradaki başarısı gölgelenecek bir başarı değil.
Çanakkale Savaşı Kahramanları
-Mehmet Çavuş kurşunu kalmayınca taş ile düşman üzerine yürümüş bir kahramandır.
- Seyit Onbaşı Mecidiye tabyasında görevli. Gülleleri topları yerleştiren mekanizma bozulunca o koca gülleyi kaldırarak topa sürer. Oradan daha sonra Kurtuluş Savaşına katılır. Mustafa Kemal Paşa Kurtuluş Savaşı sonrasında yurt gezisinde Seyit Onbaşıya rastladığı zaman maaş bağlamak ister. Seyit Onbaşı bunu ret eder.